دوچرخه یکی از وسایل نقلیه قدیمی است که هنوز جایگاه خود را حفظ کرده و در حمل و نقلهای مختلف شهری نقش دارد. البته نقش این وسیله ساده در کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور کمرنگ شده است. این در حالی است که برخی از کلانشهرهای کشورهای توسعهیافته، گسترش استفاده از این وسیله نقلیه را در برنامه خود قرار داده اند. اما در کشورمان شهرهایی چون اصفهان و یزد که استفاده از این وسیله نقلیه در سالهای دورتر در آنها بسیار رواج داشته است، هم اکنون در معرض خطر حذف دوچرخه قرار دارند.
البته این کاهش استفاده از دوچرخه را بیربط به افزایش بی رویه فروش موتورسیکلتها و خودروهای داخلی و خارجی نمیتوان دانست.
در این میان مشاهده میشود خرید برخی از موتورسکیلتهای تولید داخل از خرید دوچرخه ارزانتر میشود و همین ارزانی و صرفه افتصادی افراد زیادی را به سمت خرید موتورسیکتها سوق میدهد.
از سویی خودروسازان داخلی و خراجی در سالهای اخیر با اجرای طرحهای متعدد فروش اقساطی خودروهای سواری، ضمن جذب مشتریان بسیار، تأثیر بسیار زیادی در استفاده از نکردن وسایلی چون خودرو داشتهاند.
اما خرید دوچرخه نه تنها از لحاظ حمل و نقل بلکه از نظر سلامت و تندرستی نیز برای انسانها مفید است.
دوچرخه یکی از وسایلی است که هم بر عضلات پشت پا، ساقی پا، ران، پشت ران، شکم و حتی دستها و بازوها فشار وارد کرده یا آنها را به تحرک و فعالیت وادارد. این تعدد اعضای بدن در حال رکاب زدن دوچرخه را در کمتر وسیلهای میتوان پیدا کرد. به همین خاطر پزشکان دوچرخه سواری را از راههای مناسب تحرک در طی شبانه روز میدانند. ورزشکاران رشتههای مختلف نیز در دوران بدنسازی یا برای نگهداشتن آمادگی اندامی خود، از دوچرخه سواری استفاده میکنند.
تحرک با دوچرخه در طول روز سبب جلوگیری از وقوع بیماریهای مهم از جمله چاقی مفرط، بیماریهای قلبی و مشکلات استخوانی و عضلانی میشود. البته این تحرک باید بر اساس روند مناسب با توجه به سن و وزن افراد باشد تا از مشکلات جسمانی و غیرقابل جبران جلوگیری شود.
دوچرخه تنها به سلامت انسانها کمک نمیکند اثرات مطلوبتری را هم میتواند در بر داشته باشد. یکی از اثراتی که تعدد استفاده از دوچرخه برای جامعه و شهرها میتواند داشته باشد، کمک به پاکیزگی هوا است. کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور مانند تهران، اصفهان، مشهد و تبریز، از آلودگی هوا به علت تردد بیش از حد وسایل نقلیه مختلف رنج میبرند. این آلودگی هوا نیز سلامت و تندرستی انسانها را به خطر انداخته و بحرانهای زیادی را در روزهای مختلف برای شهرها به وجود آورده است. از این رو استفاده از دوچرخه در شهرهای صنعتی و کلان شهرهای کشورهای توسعه یافته رو به افزایش است و حتی روزی را برای سفر با دوچرخه و استفاده نکردن از کلیه خودروها به کار میبرند. خرید دوچرخه و استفاده از آن در نتیجه سبب کاهش آلودگی هوا و کاهش به خطر افتادن تندرستی و سلامتی برای ساکنان شهرها میشود. البته این موضوع در کشور ما هنوز جدی گرفته نشده است و تنها در پارکها و مناطق گردشگری از دوچرخه به درستی استفاده میشود.
پس اگر کمی سلیقه به خرج دهیم میتوان با خرید دوچرخه و استفاده مناسب از آن هم به سلامتی و تندرستی خود اهمیت دهیم و بتوانیم با کاهش آلودگی هوای نقش مؤثری در افزایش سلامتی و تندرسی در جامعه شویم.